the truth σε απλά ελληνικά

Πόσο θα κρατήσει η ύφεση;

Οι γνωστοί τρόποι εξόδου από την ύφεση δεν μπορούν να εφαρμοστούν στην Ελληνική περίπτωση.

Μελέτης Η. Μελετόπουλος, Διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης.

Πηγή:
http://antibaro.gr/node/1304

Σε προηγούμενα άρθρα μου κατά την περασμένη εικοσαετία[1] είχα προβλέψει, βάσει της κοινής οικονομικής λογικής, την αναπόφευκτη δημοσιονομική κατάρρευση της χώρας. Επίσης είχα εγκαίρως προβλέψει και μάλιστα προειδοποιήσει για την φούσκα του χρηματιστηρίου έναν χρόνο πριν αυτή εκραγεί, κερδίζοντας ειρωνικά σχόλια και τον τιμητικό τίτλο της «Κασσάνδρας». Πιο πρόσφατα υποστήριξα ότι η ύφεση της Ελληνικής οικονομίας θα είναι μακροπρόθεσμη και θα συνοδευτεί από κοινωνική και πολιτική αποσταθεροποίηση, ίσως δε θα έχει επιπτώσεις στα εθνικά θέματα. Αυτήν την φορά ήρθε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και με έκθεσή του διέψευσε όσους αυτο-εφησυχάζονταν με την βεβαιότητα ότι "η ύφεση θα κρατήσει δύο-τρία χρόνια".

Η έξοδος από την φάση της Ύφεσης και η είσοδος στην φάση της Ανάπτυξης επιτυγχάνονται ως γνωστόν είτε με την μέθοδο του Schumpeter είτε με αυτήν του Keynes.

Ο Schumpeter υποστήριξε ότι η Ανάπτυξη προκύπτει από την καινότομο δράση των επιχειρηματιών, που ανοίγουν νέες αγορές και λανσάρουν νέα προϊόντα. Επομένως απαιτείται η ύπαρξη επιχειρηματιών με ριψοκίνδυνο πνεύμα, φαντασία και προτεσταντική συγκρότηση, δηλαδή οντολογική αφοσίωση στον σκοπό τους(το τελευταίο έθεσε ως προϋπόθεση όχι ο Schumpeter, αλλά ο Max Weber).
Στην Ελλάδα, επιχειρηματίες αυτού του τύπου δεν υπήρξαν ποτέ, διότι η ατομική επιχειρηματικότητα μεγάλης κλίμακας είχε συνήθως τυχοδιωκτικό χαρακτήρα και συνδέθηκε σε όλη την διάρκεια του Εικοστού Αιώνα με την νόμιμη ή παράνομη διαπλοκή με το κράτος. Επίσης οι ελληνικές επιχειρήσεις (βιομηχανίες κλπ.) χαρακτηρίζονταν ως επί το πλείστον από τεχνολογική καθυστέρηση, έλλειψη προηγμένης τεχνογνωσίας και κυρίως των μηχανισμών που παράγουν τεχνογνωσία(πχ. τα χρηματοδοτούμενα από επιχειρηματικά κεφάλαια ιδιωτικά ή ημι-δημόσια πανεπιστήμια) καθώς και από χαμηλή παραγωγικότητα και διεθνή ανταγωνιστικότητα(υπάρχουν ελάχιστες εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα). Τέλος, σημαντικό ρόλο έπαιξε η απουσία οικογενειακής συνέχειας και μακροχρόνιας παράδοσης (η συντριπτική πλειοψηφία των μεγάλων επιχειρηματικών οικογενειών σπανίως υπερβαίνει τις δύο γενιές-συνήθως η πρώτη γενιά δημιουργεί, η δεύτερη, γεμάτη αλαζονεία και εκπαιδευμένη κυρίως στην κατανάλωση, οδηγείται στην χρεωκοπία). Όλα αυτά εξηγούνται από το γεγονός ότι η Ελλάδα, εγκλωβισμένη στην Τουρκοκρατία, δεν συμμετείχε στις κοινωνικές διαδικασίες της Αναγέννησης και της Βιομηχανικής Επανάστασης, που έλαβαν χώρα στην Δυτική Ευρώπη τους τελευταίους αιώνες.
Επομένως, λείπει το ανθρωπολογικό υλικό και οι κοινωνιολογικές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη επιχειρηματικότητας μεγάλης κλίμακας και επενδύσεων ολκής, που θα οδηγήσουν την χώρα στην Ανάπτυξη.

Η δεύτερη μέθοδος, η λεγόμενη «κεϋνσιανή» (στην πραγματικότητα είχε ήδη αρχίσει να εφαρμόζεται από τον Roosvelt όταν διατυπώθηκε θεωρητικά από τον Keynes), συνίσταται σε κρατική παρέμβαση με δημόσια έργα, ενίσχυση του εισοδήματος των κατωτέρων στρωμάτων και γενικώς μέτρα αύξησης της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών. Αυτά θα οδηγήσουν σε αύξηση της κατανάλωσης άρα του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων άρα σε μείωση της ανεργίας άρα σε νέα αύξηση της αγοραστικής δύναμης των νεοπροσλαμβανομένων κ.ο.κ. Με αυτό το σπιράλ μία οικονομία μπορεί να οδηγηθεί σε αναπτυξιακή χρονιά.
Μόνον που για την άσκηση «κεϋνσιανής» πολιτικής απαιτούνται δύο προϋποθέσεις: πρώτον, ότι η αύξηση της ζήτησης προϊόντων και υπηρεσιών θα προκαλέσει πράγματι αύξηση της παραγωγής άρα των επενδύσεων άρα της απασχόλησης κ.ο.κ. Η πικρή πείρα των τεράστιων μισθολογικών αυξήσεων του ΠΑΣΟΚ το 1981-2 και γενικώτερα ο τρόπος λειτουργίας της ελληνικής οικονομίας επιβεβαιώνει ότι η αύξηση της κατανάλωσης θα οδηγήσει αντιθέτως σε αύξηση των εισαγωγών, άρα σε περαιτέρω αύξηση του ελλείμματος και πληθωρισμό.
Δεύτερον, για την άσκηση κεϋνσιανής πολιτικής απαιτούνται χρήματα.


Τρία πιθανά σενάρια

Επομένως, και με βάση τα σημερινά δεδομένα, εφ' όσον αποκλείεται υπό τις σημερινές συνθήκες η άσκηση φιλελεύθερης αλλά και κεϋνσιανής πολιτικής, είναι φανερό ότι η δημοσιονομική μας επιβίωση εξαρτάται πλήρως από τον εξωτερικό δανεισμό. Ακόμη και εάν αυτός επιτευχθεί, με τεράστια φυσικά επιτόκια, απλώς θα καθυστερήσει λίγους μήνες την χρεωκοπία. Τα πιθανά σενάρια είναι τα εξής:

α. η κυβέρνηση Παπανδρέου προσφεύγει στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο αναλαμβάνει την εξόφληση του δημοσίου χρέους και την χρηματοδότηση της τρέχουσας λειτουργίας του κράτους. Ταυτόχρονα κηρύσσεται στάση πληρωμών και γίνεται ρύθμιση αποπληρωμής του εθνικού χρέους σε δόσεις. Το ΔΝΤ επιβάλλει περαιτέρω σκληρούς όρους, μαζικές απολύσεις από τον δυσανάλογα μεγάλο δημόσιο τομέα κλπ.
Η λήψη οδυνηρών μέτρων δεν θα οδηγήσει όμως την χώρα στην ανάκαμψη(δεν χρησιμοποιώ τον όρο «ανάπτυξη», για λόγους που θα εξηγήσω παρακάτω).Διότι για να ανακάμψει η ελληνική οικονομία απαιτούνται ταυτόχρονα ριζικές διαρθρωτικές μεταβολές, οι οποίες δεν πρόκειται να προκύψουν από το σημερινό πολιτικό σύστημα, λόγω της βαθειάς του ανικανότητας και του πολιτικού κόστους, που αποτελεί την πραγματική «κόκκινη γραμμή» του.

β. η κυβέρνηση Παπανδρέου επιστρέφει στην δραχμή. Τυχόν επιστροφή στην δραχμή θα διευκόλυνε βεβαίως την ανάγκη ρευστότητας, αλλά και θα καθιστούσε δυνατή την άσκηση κεϋνσιανής πολιτικής και την αύξηση των δημοσίων δαπανών παραγωγικού χαρακτήρα. Αλλά αυτή θα είναι ατελέσφορη χωρίς την επιστροφή των Ελλήνων στην έννοια της παραγωγικότητας, της αποταμίευσης και της κατανάλωσης εγχωρίων και όχι εισαγομένων προϊόντων. Κάτι που συνεπάγεται την πλήρη μετάλλαξη του μοντέλου κοινωνικής οργάνωσης και της νοοτροπίας των σημερινών Ελλήνων. Π.χ., την εξάλειψη του «ορ άματος» του διορισμού στο δημόσιο, την κατάργηση της γραφειοκρατικής γάγγραινας, την αναζωογόνηση της γεωργίας, της βιοτεχνίας και της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας, την παραγωγή διεθνώς ανταγωνιστικών προϊόντων(πχ. βιολογικά προϊόντα και προϊόντα ονομασίας προέλευσης),την προσπάθεια μείωσης της διαφοράς
εισαγωγών-εξαγωγών κλπ.
Μόνον τότε η επιστροφή στην δραχμή, συνοδευόμενη από μία σειρά μέτρων για την προώθηση των εξαγωγών των ελληνικών προϊόντων, που έτσι θα καταστούν φθηνότερα στην διεθνή αγορά, και του ελληνικού τουρισμού, που θα προσφέρει και πάλι φθηνές-λόγω της ισοτιμίας της δραχμής-υπηρεσίες στους Ευρωπαίους και Αμερικανούς, θα αποδώσει πράγματι.
Επειδή αυτά, σ' αυτήν την φάση τουλάχιστον, δεν φαίνονται πιθανά, η επιστροφή στην δραχμή θα έλυνε μεν τα χέρια της κυβέρνησης από πλευράς ρευστότητας, θα οδηγούσε όμως σε πληθωριστικό άλμα, το οποίο θα εξανέμιζε σε σύντομο χρονικό διάστημα την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών, με αποτέλεσμα και πάλι την κοινωνική και πολιτική αποσταθεροποίηση.

γ. τελικώς υπό τον φόβο της κατάρρευσης του ευρώ η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκει κάποιον τρόπο να στηρίξει δημοσιονομικά την Ελλάδα. Αυτή η βοήθεια θα συνιστά, λόγω της γενικώτερης ευρωπαϊκής δυσπραγίας, μία βραχυπρόθεσμη ταμειακή διευκόλυνση ολίγων μηνών, που θα μεταθέσει απλώς χρονικά το τέλμα.

Θα υπάρξει επομένως ποτέ ανάκαμψη;

Χρησιμοποιώ τον όρο «ανάκαμψη» και όχι «ανάπτυξη» διότι εκτιμώ ότι η Ανάπτυξη, όπως την γνωρίσαμε διεθνώς κατά τις τελευταίες δεκαετίες, υπήρξε (για να θυμηθούμε τον Keynes) ένα «εξαιρετικό ιστορικό επεισόδιο», που είναι απίθανο να επαναληφθεί. Η Ανθρωπότητα καλείται σήμερα να επιλέξει μεταξύ της κατάργησης του καταναλωτικού τρόπου ζωής και της οικολογικής καταστροφής του πλανήτη. Επομένως, θεωρώ ότι το περιεχόμενο της έννοιας «Ανάπτυξη» θα αναπροσανατολιστεί σύντομα σε ποιοτικές-πολιτιστικές κατευθύνσεις.
Ειδικώτερα για την Ελλάδα, τα δεδομένα είναι ακόμη πιο σχετικά: μετά από μί α βραχεία περίοδο πραγματικής οικονομικής ανάπτυξης κατά την περίοδο 1950-1970,δηλαδή αύξησης του ΑΕΠ ως προϊόντος, η χώρα συνέχισε να «αναπτύσσεται» στην κατεύθυνση της αύξησης του ΑΕΠ ως δαπάνης. Αυτό που όλο το πολιτικό σύστημα, μεγάλο μέρος του τύπου και των διανοουμένων αποκάλεσαν «ανάπτυξη», δεν ήταν παρά μία δανειοδίαιτη, εξωπραγματική για τα εγχώρια παραγωγικά δεδομένα φούσκα. Η οποία συνοδεύτηκε από την μετάλλαξη του παραδοσιακού, λιτοδίαιτου και εργατικού τρόπου ζωής των Ελλήνων, και από την υιοθέτηση ενός υπερκαταναλωτικού μοντέλου διαβίωσης που ταιριάζει στις ισχυρές βιομηχανικές οικονομίες. Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες οι Έλληνες έζησαν παράγοντας ο καθένας προϊόντα και υπηρεσίες αξίας π.χ. 250 ευρώ και καταναλώνοντας προϊόντα και υπηρεσίες 1000 ευρώ. Μέσα σε μία ατμόσφαιρα χυδαίου νεοπλουτισμού και συβαριτισμού, το χρέος συσσωρευόταν, και όλοι ανεύθυνα πίστευαν ότι αυτό θα κρατούσε αιώνια.
Αυτό που πιστεύω ότι μπορεί να γίνει στην Ελλάδα είναι μία επαναρρύθμιση της σχέσης παραγωγής-κατανάλωσης, που θα αντιστοιχήσει τις πραγματικές παραγωγικές δυνατότητες της χώρας προς τα καταναλωτικά μας ήθη. Το επίπεδο διαβίωσης θα συσταλεί στην κατεύθυνση της απόρριψης του υπερκαταναλωτισμού και της επιστροφής στην λιτή διαβίωση, που επί χιλιετίες χαρακτήριζε το έθνος μας και αποτελούσε την κρυφή του δύναμη. Το κράτος θα γίνει πιό μικρό, αποτελεσματικό, λειτουργικό, κοινωνικό και ηθικό. Θα επανέλθουν στο κέντρο της δημόσιας ζωής οι εξοβελισθείσες έννοιες της εντιμότητας, της πειθαρχίας και της ιεραρχίας, της ευνομίας και της χρηστής διοίκησης, που αποδεικνύονται με οδυνηρό τρόπο σήμερα λειτουργική ανάγκη και όχι μεταφυσική και ηθική επιλογή. Ο παραγωγικός ιστός της χώρας θα ανασυγκροτηθεί, η επιχειρηματικότητα θα αναδιοργανωθεί στην βάση μικρομεσαίων οικογενειακών-κοινοτικών-συνεταιριστικών μορφών χαμηλού κόστους και υψηλής ποιότητας. Μεγάλος αριθμός νέων θα επιστρέψει στην ύπαιθρο και στην γεωργία, την οποία θα αναζωογονήσει με τις σύγχρονες μεθόδους παραγωγής και πιστοποίησης βιολογικών προϊόντων. Η οικον ομική ιθύνουσα τάξη, τουλάχιστον το μέρος της που θα επιβιώσει από την ύφεση, θα αποβάλει την νεοπλουτική της αλαζονεία, που προκαλεί το ταξικό μίσος άρα την κοινωνική αποσταθεροποίηση, και θα υιοθετήσει στάση περισσότερο σεμνή, θα στραφεί δε σε φιλανθρωπικές δραστηριότητες, που θα δικαιώσουν ηθικά και κοινωνικά την ύπαρξή της σε συνθήκες πτώσης του βιοτικού επιπέδου. Τα πανεπιστήμια θα λειτουργήσουν ξανά εκπαιδεύοντας μικρότερους αριθμούς επιστημόνων με υψηλότερες προδιαγραφές, ενώ μεγάλος αριθμός νέων θα στραφεί στην επαγγελματική εκπαίδευση και στην βιοπάλη, καθώς η ψευδοπροοπτική του δημοσίου θα κλείσει και τα άχρηστα πτυχία, που χρησίμευαν μόνον για διορισμό, θα απαξιωθούν. Και μαζί τους τα χιλιάδες άχρηστα πανεπιστήμια και ΤΕΙ- πρυτανεία κομματικών στελεχών.
Αυτό είναι το μοναδικό ρεαλιστικό και βιώσιμο-τονίζω: βιώσιμο-μοντέλο κοινωνικοοικονομικής ανασυγκρότησης της χώρας που μπορεί να υπάρξει.


To πρόβλημα είναι πρωτίστως πολιτικό

Το ερώτημα είναι πώς θα γίνει αυτή η διαδικασία ανακατάταξης.
Αυτό που αποκλείεται είναι να την διεκπεραιώσει το υπάρχον πολιτικό σύστημα.
Πιστεύω ότι στην ανασυγκρότηση και ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας-κοινωνίας τελικώς θα φθάσουμε, αφού προηγουμένως περάσουμε μέσα από μία μεγάλη πολιτική κρίση. Το βασικό διακύβευμα αυτής της κρίσης θα είναι η αντικατάσταση του υπάρχοντος πολιτικο-κοινωνικού συστήματος με ένα εντελώς διαφορετικό, που θα αποτελείται από τις ζωντανές και δημιουργικές δυνάμεις της κοινωνίας.
Μάλιστα θεωρώ ότι παράταση της ζωής του σημερινού πολιτικού συστήματος σημαίνει παράταση της ύφεσης και καθυστέρησης της ανάκαμψης.
Τα τελευταία τρία χρόνια, και συγκεκριμένα με τις υποθέσεις των τηλεφωνικών υποκλοπών, του Βατοπεδίου, της Siemens, των δομημένων ομολόγων, το ολοκαύτωμα του 2007,τα Δεκεμβριανά του 2008,την πρωτοφανή αποχή στις Ευρωεκλογές του 2009,φάνηκε καθαρά η σήψη, η συνολική χρεωκοπία και η κατάρρευση του πολιτικού συστήματος της Μεταπολίτευσης. Επειδή δεν κατέστη εφικτό, κυρίως λόγω του εκλογικού νόμου και του ολιγοπωλιακού χαρακτήρα της τηλεόρασης, την φθορά να εισπράξουν νέα σχήματα, το υπάρχον πολιτικό σύστημα επεβίωσε λόγω της δυνάμεως της αδρανείας. Στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2009 το ΠΑΣΟΚ υποσχέθηκε την συνέχιση της δανειοδίαιτης ευημερίας, γι' αυτό και κατήγαγε εκλογικό θρίαμβο. Επίσης η ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ανέδειξε νέο ηγέτη κινούμενο στα όρια της συστημικότητας. Αλλά το μεν ΠΑΣΟΚ υποχρεούται σήμερα να εφαρμόσει μέτρα που αναιρούν την ίδια την πελατειακή-κρατικιστική-λαϊκιστική δομή και ιδεολογία του. Η δε ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ δεν προέβη στην παραμικρή ανανέωση του στελεχιακού δυναμικού της και του πολιτικού της λόγου. Ενώ τα κόμματα της Αριστεράς περιορίζονται σε μάχες οπισθοφυλακής, χωρίς ρεαλιστική αντιπρόταση για την αντιμετώπιση της κατάστασης.
Το πιθανότερο είναι ότι η χρεωκοπία της χώρας και οι οδυνηρές συνέπειές της στο κοινωνικό επίπεδο θα επιταχύνουν την κατάρρευση του σημερινού συστήματος. Είτε οδηγηθούμε, εν μέσω γενικευμένης αποσταθεροποίησης, σε σχηματισμό κυβερνήσεως εκτάκτου ανάγκης από τραπεζίτες και τεχνοκράτες, είτε σε κυβέρνηση οικουμενικού χαρακτήρα, είτε σε δικομματική κυβέρνηση, είτε σε κάποιο άλλο σχήμα εκτάκτου ανάγκης, η δυναμική των πραγμάτων θα ωθήσει το σημερινό πολιτικό δυναμικό στην έξοδο.
Το ερώτημα είναι με ποιόν τρόπο θα πραγματοποιηθεί η μετάβαση. Πάγια πεποίθησή μου είναι ότι η ίδια η Ελληνική κοινωνία θα δώσει την λύση.

Φίλε Γιώργο συγχαρητήρια , Το άρθρο του καθηγητή είναι απλά γροθιά στο στομάχι. Εγώ στη θέση σου αυτό θα έκανα ταινία.

μπράβο... και στο συγγραφέα και για τη μεταφορά εδώ

Εντυπωσιακά Δυνατό και κατατοπιστικό άρθρο...!

Είναι ίσως η πρώτη φορά που διαβάζω κάτι χωρίς να νιώθω πως κάποιος από πίσω
με δουλεύει...

Ελπίζω να το βρει και να το διαβάσει πολύς κόσμος!!!

ρε γαμώτο έχω βαρεθεί να διαβάζω άρθρα και θεωρίες, η πραγματικότητα είναι απλή, έχουμε χρεοκοπήση είτε το πιστεύετε είτε όχι, απλά ετοιμαστείτε για πάρα πολλά ζόρια το καλοκαίρι, να διαβάζετε και λίγο γαιωπολιτική-γεωστρατηγική, αυτά όλα είναι αλληλένδετα μεταξύ τους

μπραβω πολυ καλο και σαφεστατο.

κατατοπιστικότατο

δεν ξερω για εσας αλλα εμενα αυτη η κατασταση μ'εχει κανει απαισιοδοξο για ολα.δεν μπορουμε να κανουμε ονειρα οπως παλια.
πιστευω οτι δεν θα βγουμε απο την κριση γιατι ολοι κοιτανε την παρτι τους και πως θα φανε περισσοτερα λεφτα.
γιαυτο φταιμε ολοι απο το κρατος που δεν κανει κατι για την αισροκερδια μεχρι τον τελευταιο απο μας που τον λενε "αν δεν σου κοψω αποδειξη θα πληρωσεις τα μισα" και εμεις το δεχομαστε και δεν το καταγγελουμε.
εχουν γινει ολοι νωθρη.τους κοβουν λεφτα απο το μισθο τους και δεν κουνιουνται απο τους καναπεδες τους.
εχω και μια απορια.περσι το βαρελι το πετρελαιο εκανε 200 δολαρια και πουλουσαν τη βενζινη 1.30
τωρα το βαρελι εχει 78 δολαρια και η βενζινη 1.60!!πως γινεται αυτο?
και τελος ελπιζω να μην γινει αυτο που φοβαμαι για να βγουμε απο την κριση δηλαδη να παραχωρησουμε καποια εδαφη μας για να τα εκμεταλευτουν αλλα κρατη.αλλωστε νομιζω το ειπε καπου ο παπανδρεου οτι προτιμα να δωσει καποια τετραγωνικα τις ελλαδας απο το να υπαρχουν εντασεις με τους γειτονες.......
συγνωμη για την λογοδιαρια.ωραιο το κειμενο macrozan

Τωρα μολις το ειδα .Μπραβο στον καθηγητη αλλα και στον macrozan για την μεταφορα εδω.Πολυ απλο και κατατοπιστικο κειμενο.Βεβαια λιγο απαισιοδοξο αλλα μαλλον τα πραγματα οντως δεν ειναι καλα για ολους.Υπομονη και κουραγιο.